Višestruki konstitucionalizmi u Evropi

Abstract

U radu se problematiziraju osnovni razlozi neuspjeha evropskog ustavnog projekta. Radi jasnijeg razumijevanja problema izlažu se u osnovnim naznakama najznačajniji razvojni putevi konstitucionalizma u Evropi. Posebno se analiziraju razvoj i karakteristike engleske ustavnosti, te značaj i karakteristike ustava i ustavnosti u Francuskoj. U sklopu razmatranja osnovne teme rada, u radu se daje kraći prikaz karakteristika ustava i ustavnosti u Sjevernoj Americi, odnosno u Sjedinjenim Američkim Državama i uticaj te ustavnosti na konstitucionalizme u Evropi. U radu se daje osvrt i na različita shvatanja ustava, nastala u jasno odvojenim ustavnim kulturama. I pored neuspjeha evropskog ustavnog projekta, u radu se potvrđuje postojanje zajedničkog pravnog poretka Evropske unije, koji se zasniva na međunarodnim ugovorima, uz postojanje zajedničkih pravnih načela, koje prihvataju države članice, kao i postojanje pravnih akata organa Evropske unije koje izravno primjenjuju njene članice. Upravo spomenuta zajednička načela nadilaze sklop međunarodnih postojećih ugovora, koji imaju konstitutivni značaj, i čine (navedena zajednička načela) pravne stečevine Evropske unije. Na kraju rada se zaključuje da model konstitucionalizacije Evrope u biti odgovara engleskom tipu evolucionarnog ustavnog poretka. Također se (na kraju rada) izvodi zaključak da je pokušaj konstitucionalizacije Evropske unije prema kontinentalnoevropskom uzoru pokazao izraženo nepovjerenje, te da je evropski integracijski pokret u političkom domenu doveo u ozbiljnu krizu.